چشم و بینایی: چگونگی دیدن رنگ ها

كار اصلي چشم آن است كه نورهايي را كه از خارج دريافت مي كند طوري روي پرده شبكيه متمركز كند كه تصوير دقيقي از شيء مورد نظر روي پرده شبكيه ايجاد شود. شبكيه اين تصاوير را به صورت پيام هاي عصبي به مغز ارسال مي كند و اين پيام ها در مغز تفسير مي شوند. بنابراين براي واضح ديدن، قبل از هرچيز لازم است كه نور به طور دقيق روي پرده شبكيه متمركز شود.

ساختمان چشم شبيه يك كره است. در قسمت جلوي اين كره يك پنجره شفاف به نام قرنيه وجود دارد. نور از محيط خارج وارد قرنيه شده پس از عبور از مردمك به عدسي مي رسد. عدسي نور را به صورت دقيق روي شبكيه متمركز مي كند تا تصوير واضحي بر روي شبكيه ايجاد شود.

براي آنكه اشياء به صورت دقيق و واضح ديده شوند لازم است مسيري كه نور در چشم طي مي كند شفاف باشد و قرنيه و عدسي نور را درست روي شبكيه متمركز كنند.

ما به کمک دو نوع حسگر میله‌ای و مخروطی موجود در شبکیه چشم می‌توانیم رنگ‌ها را ببینیم. حسگرهای میله‌ای یا استوانه‌ای به نور کم حساسند در حالی که حسگرهای مخروطی به نور شدید واکنش نشان می‌دهند و در واقع این حسگرهای مخروطی هستند که رنگ را تشخیص می‌دهند، سپس پیامی به عصب‌های بینایی ارسال می‌کنند که آن نیز به مغز مخابره می‌شود. حسگرهای میله‌ای به نور آبی حساس‌تر هستند، اما در برابر نور قرمز چندان عکس‌العملی ندارند. هر یک از حسگرهای مخروطی سه رنگدانه قرمز، سبز و آبی دارند و هر رنگدانه طول موج خاصی از رنگ را جذب می‌کند.

سه نوع حسگر مخروطی وجود دارد که هریک به ترتیب به طول موج کوتاه، متوسط و بلند حساس هستند و اولی نور آبی، دومی نور سبز و سومی نور قرمز را جذب می‌کند. وقتی طول موج رنگی بین طول موج سه رنگ اصلی قرمز، سبز و آبی قرار داشته باشد برای مشاهده آن ترکیبی از سه حسگر مخروطی تحریک می‌شوند.

تعداد حسگرهای مخروطی در افرادی که به کوررنگی مبتلا هستند به نسبت افراد عادی کمتر است؛ بنابر این آنها رنگ‌ها را به درستی تشخیص نمی‌دهند. از طرفی به ‌دنبال تحقیقاتی که انجام شده است، محققان به افرادی برخوردند که می‌توانند رنگ‌هایی را که از دید دیگران نامرئی است، ببینند و پس از بررسی‌ها معلوم شده چشم این افراد که همگی زن بودند چهار نوع حسگر مخروطی دارد. این حسگر مخروطی چهارم می‌تواند صدها میلیون رنگ متفاوت را تشخیص دهد.

بافت های حساس به نور:

شبکیه – سلول های مخروطی – سلول های میله ای – عصب بینایی

بافت های انکسار کننده نور:

مردمک – عنبیه – عدسی – قرنیه 

پرسش ها:

گیرنده های بینایی جزو کدام نوع حواس اند؟

نور بازتابی از اجسام توسط کدام بخش دریافت می شود؟

مسیر نور برای رسیدن به یاخته های شبکیه را نام ببرید.